Bridge Over Time

Most ponad czasem. Sztuka współczesna w Europie Środkowej - Projekt badawczo-edukacyjny

Manifest projektu

Upadek Muru Berlińskiego był symbolicznym rozpadem żelaznej kurtyny, a więc zerwaniem z pojałtańskim porządkiem. Przyjęcie państw Grupy Wyszehradzkiej do Unii Europejskiej stanowiło ich symboliczne odrodzenie. Historia polityczna państw, które po drugiej wojnie światowej podlegały dominacji sowieckiej była zróżnicowana, a jednocześnie podobna, ponieważ rzeczywistość społeczna wszystkich państw totalitarnych jest do siebie zbliżona. Każdy z tych krajów ma inną historię sztuki, jednak wszystkie są do siebie bardzo podobne. Sztuka współczesna, czyli sztuka form konceptualnych i postkonceptualnych, która dominowała na scenie artystycznej od lat sześćdziesiątych, przynosiła rozmaite rozwiązania, jednak widoczne było podobieństwo tendencji i podstaw teoretycznych. Również kształtowanie form artystycznych w zależności od kontekstu politycznego i społecznego było jednocześnie pełne podobieństw i zróżnicowane. Konceptualizm stanowił środek artystyczny, ale we wszystkich krajach Grupy Wyszehradzkiej stosowano go również jako narzędzie polityczne. Konceptualny = polityczny. Tak brzmiało główne założenie artystów współczesnych. Autonomia konceptualnych środków artystycznych oraz tautologia jako forma sztuki, nawet pozbawiona jakiejkolwiek treści politycznej, paradoksalnie zyskiwała charakter polityczny poprzez nieodłączną krytykę tradycyjnej definicji sztuki i pragnienia wywrotowego przewartościowania wartości. Tak syntetyczne podejście do przeszłości możliwe jest z perspektywy czasu teraźniejszego. Sztuka współczesna tworzona dziś jest w dużej mierze postkonceptualna.

Badania nad sztuką rejonu Grupy Wyszehradzkiej również mogą dowieść istnienia takiej ciągłości. Jednak przełom był głęboki. Był szokiem – jednocześnie pełnym różnic i podobieństw. Zaowocował dystansem do historii sztuki w krajach, które przeszły transformację. Przeszłość i teraźniejszość zostały od siebie oddzielone. Od tego momentu upłynęły już trzy dziesięciolecia. I, co najważniejsze, znajdujemy się w tym samym regionie Unii Europejskiej. Wszystko to wskazuje na ponowne otwarcie, odrodzenie sztuki państw postkonceptualnych, jednocześnie podobnej i zupełnie innej niż ta, która istniała w latach sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Nasze dzisiejsze spojrzenie na zróżnicowaną sztukę tamtego czasu to nie tylko zobiektywizowane badania historyczne, ale także reinterpretacja i uaktualnienie historii w dzisiejszych czasach. Rekonstrukcja jest budową, a odgrywanie nowym działaniem. Wracamy do historii jako nowego „dziś”. Historia konceptualizmu jako sztuki politycznej tworzonej w państwach totalitarnych umieszczana jest w kontekście sztuki, którą obecnie tworzy się w nich obecnie. Lekcja historii sztuki uczy sztuki współczesnej na orbicie UE oraz wolnego świata. Teraźniejszość kształtuje obraz historii. Historia patrzy na dziś niczym w lustro i widzi obraz samej siebie. To, co inne i takie samo jak przeszłość ma znaczenie dla chwili obecnej. Most ponad czasem łączący współczesne z historią.

Lider projektu:

Projekt jest współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji poprzez Granty Wyszehradzkie z Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego [Uwaga! Link otwiera się w nowej karcie.]. Misją funduszu jest promowanie idei zrównoważonej współpracy regionalnej w Europie Środkowej.