Bliski Nieznajomy - OPIS PROJEKTU - 2013-2014

Czas realizacji: 2013-2014

 

Życie społeczne w dużej mierze określone jest poprzez sposób w jaki dokonujemy podziału na kategorie „my” i „oni”. Podział ten należy do uniwersalnych cech kultury człowieka – istniał w przeszłości w zhierarchizowanych społeczeństwach i pomiędzy odmiennymi kulturami, istnieje również dziś – w zuniwersalizowanym i zglobalizowanym społeczeństwie i kulturze. Będzie on istniał zawsze, ponieważ, jak mówią socjolodzy, budowanie tożsamości człowieka polega między innymi na włączaniu do swojej grupy „podobnym nam” i wyłączaniu „odmiennych od nas”. Jest to uniwersalną cechą natury ludzkiej, bez względu na czas i miejsce. W tym rozumieniu wykluczenie i włączenie ma charakter pozytywny, gdyż ma dla grupy działanie wzmacniające – „drugi”, „inny”, „odmienny” jest potrzebny po to, aby przejrzeć się w nim jak w lustrze, żeby w nim zobaczyć siebie.

 

Z drugiej jednak strony ich skutki, jak rykoszet,  mogą być częściowo negatywne, gdy w „innym”, „drugim”, „odmiennym” zobaczymy „wroga”. Na szczęście, jak pisze Zygmunt Bauman, relacja pomiędzy „my” i „oni” może mieć nie tylko charakter antagonistyczny, ale może również opierać na wzajemności. W sytuacji, gdy zdamy sobie sprawę, iż „oni” posiadają umiejętności, których nam brak (i vice versa) wzajemna wymiana usług może przynieść korzyści obu stronom. Wydaje się, że współczesny świat jest medium, przez które transmituje się płynnie poglądy, wartości, strategie życiowe czy sposoby postępowanie, czyniąc złudzenie, że wszyscy jesteśmy tacy sami tylko trochę inni. Z owego „tacy sami ale trochę inni” chcemy zbudować ideę naczelną naszego projektu, że im bardziej jesteśmy odmienni, tym bardziej dla siebie atrakcyjni.

 

Jest początek roku 2013. My, partnerzy z Kaliningradu, Gdańska i Kłajpedy, rozpoczynamy realizację wspólnego projektu, nad którym będziemy wspólnie pracować przez dwa lata. Używając znaczącej opozycji pomiędzy pojęciami „nasz” i „obcy”, próbujemy badać i interpretować naturalne i wytworzone uprzedzenia, stereotypy i sprzeczności, które funkcjonują na naszym sąsiedzkim terenie, jak również staramy się wynaleźć to, co „wspólne”, co czyni nas bliższymi sobie i bardziej interesującymi, powiązanymi nićmi przyjaźni i sympatii. Rosyjscy, polscy i litewscy kuratorzy, artyści, krytycy sztuki, pisarze, dziennikarze i eksperci będą dociekać sedna tej mitycznej dwoistości, która zarówno łączy, jak i dzieli te trzy kraje. Czy jesteśmy sobie bliscy czy obcy i jak możemy odpowiedzieć na pytanie o to, co o sobie nawzajem wiemy?

 

Pochodzimy z trzech sąsiadujących krajów, które miały wspólne historyczne, kulturowe i polityczne więzy (do 1945 r. wchodziły częściowo w skład Prus Wschodnich; Kaliningrad i Republika Litewska były częścią Związku Radzieckiego; PRL i ZSRR były członkami Układu Warszawskiego). Historia pokazuje jednak, że ideologiczne granice niszczące indywidualność i kulturę każdego z tych krajów stanęły również na drodze do zbliżenia pomiędzy nimi. Po przemianach politycznych kontakty na poziomie oficjalnym/politycznym  pozostawiły wielką dziurę poznawczą, która nie jest niczym wypełniona pomimo naszej geograficznej bliskości i wspólnoty doświadczeń historyczno-kulturowych. Celem naszego projektu jest wzniesienie się ponad występujące czasem trudności w naszych historycznych relacjach i wykorzystanie kultury i sztuki, którymi zajmujemy się na co dzień by nawiązać stałe nici komunikacji pomiędzy naszymi miastami i krajami, zobaczyć, do jakiego stopnia możemy dzielić się naszymi kompetencjami i wykorzystywać je do stworzenia czegoś wspólnie.

 

„Close Stranger” jest przede wszystkim projektem badawczym, który pozwala na kolektywną analizę zachodzących obecnie zmian społecznych i politycznych. Cel ten będzie realizowany poprzez ekspedycje artystyczne, projekty w przestrzeni publicznej, rezydencje artystyczne, publikacje, wymianę wystaw, prezentacje i dyskusje. Każdy z partnerów projektu wniesie swój wkład w obraz tego terytorium tak, by był on czytelny dla innych. To pomoże nam zbudować trwałą nić komunikacji pomiędzy naszymi miastami i krajami oraz zobaczyć, do jakiego stopnia możemy dzielić się naszą wiedzą, by stworzyć coś wspólnie.

 

Projekt realizowany jest przez Baltic Branch of the National Centre for Contemporary Arts, Kaliningrad (Rosja), Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia (Polska) i Klaipeda Culture Communication Centre (Litwa).

 

Program Współpracy Transgranicznej EISP Litwa-Polska-Rosja 2007-2013 ma na celu wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego po obu stronach granicy UE z Rosją poprzez odniesienie się do wspólnych wyzwań i problemów oraz promocję współpracy międzyludzkiej.W ramach Programu zarejestrowane organizacje non-profit z przygranicznych obszarów Litwy i Polski oraz całego Obwodu Kaliningradzkiego wdrażają wspólne projekty współfinansowane przez UE oraz Federację Rosyjską.

 

Unia Europejska składa się z 27 krajów członkowskich, które zdecydowały stopniowo łączyć swoją wiedzę, zasoby i przyszłość. Wspólnie, podczas trwającego 50 lat procesu rozszerzania, zbudowały one strefę stabilności, demokracji oraz zrównoważonego rozwoju zachowując kulturową różnorodność, tolerancję i indywidualne wolności. Unia Europejska jest zdecydowana dzielić się swoimi osiągnięciami oraz wartościami z państwami i społecznościami spoza jej granic.