Przez dziurkę od klucza

Artyści/Artystki: Witosław Czerwonka, Małgosia Goliszewska, Ada Karczmarczyk, Honorata Martin, Józef Robakowski, Daniel Rumiancew, Anna Witkowska, Zorka Wollny, Piotr Wyrzykowski, Wojciech Zamiara

Kuratorka: Jolanta Woszczenko

Koordynatorka: Oriana Radziuk

Promocja: Iryna Stekh-Sankevich, Wiktoria Łukaszewicz, Izabela Rakowska, Oriana Radziuk

Koordynacja działań technicznych: Agnieszka Kraskowska, Daniel Burdalski, Marek Tomkowicz, Władysław Banach

Księgowość: Jowita Buraczewska, Hanna Pieniążek

Czym jest prywatność i gdzie przebiegają jej granice? Jak pokazać intymność i tajemnicę? W jaki sposób w ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat wideo wpłynęło na codzienne życie i międzyludzkie relacje oraz jakim zmianom uległo samo to medium? 

Na wystawie „Przez dziurkę od klucza” zostaną zaprezentowane prace wideo, fotografie i realizacje dokumentalne dziesięciu artystek  i artystów powstałe w latach 1999 – 2024. Dotykają one kwestii prywatności, rodziny, bliskości, bezpieczeństwa czy trudnych tematów ukrytych za drzwiami domów. Skłaniają do refleksji na temat samego medium wideo. Prace zostały dobrane tak, aby ukazać zmianę w myśleniu o technice nagrań audiowizualnych i ich możliwościach technicznych. To właśnie wideo obok fotografii, najbardziej zmieniło w ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat sposób myślenia o tym, czym jest prywatność równocześnie przesuwając granicę pomiędzy strefą prywatną a publiczną.

Tytuł wystawy z jednej strony nawiązuje do sytuacji prywatnych, które możemy obserwować przez dziurkę od klucza, a z drugiej do początków wideo i pierwszych kamer wykorzystywanych do kręcenia prac audiowizualnych, umieszczających osobę nagrywającą w pozycji podglądacza. Określenie „Przez dziurkę od klucza” było używane przez prof. Witosława Czerwonkę i prof. Wojciecha Zamiarę oraz ich studentów w pracowni intermedialnej na gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych. Nie przypadkowo zatem na wystawie zobaczymy prace artystów związanych z tą pracownią. Realizacje osób takich jak m.in. Witosław Czerwonka Wojciech Zamiara, Honorata Martin, Anna Witkowska i Piotr Wyrzykowski dotykają tematu samego medium oraz  poruszają wątki osobistych relacji czy prywatności. O życiu codziennym i wyobrażeniach na jego temat opowiadają także prace Zorki Wollny „Mieszkam w ikea” oraz Daniela Rumiancewa „Brudne naczynia na moim balkonie” i „Love song”. Na wystawie zostanie poruszony wątek matki, opiekunki ogniska domowego, a także jej relacji z dorosłymi dziećmi. Praca Józefa Robakowskiego  „Rozmowa z matką”, która jest zapisem poruszającej i bardzo intymnej konserwacji z rodzicem, zostanie zestawiona z nagraniem prezentującym rozmowę Małgosi Goliszewskiej z jej rodzicielką w trakcie podróży do Rotterdamu. Drugą pracą Goliszewskiej, która zostanie pokazana na wystawie będzie jej najnowsza realizacja z 2024 roku „Perfect date”, w której artystka dzieli się swoimi osobistymi przemyśleniami i doświadczeniami na temat relacji oraz poszukiwania miłości.

W prezentowanych pracach to artyści podglądają samych siebie, nie wykorzystują i nie manipulują wizerunkami innych nieświadomych tego osób. Mierzą się ze swoją strefą komfortu i ze sferą intymną, którą chcą przed nami odkryć. Ukrytymi obserwatorami staną się również sami odbiorcy. Podpatrując artystki i artystów w osobistych sytuacjach będą mogli czerpać intelektualną przyjemność z aktu patrzenia. Osiągnięty dzięki temu dystans umożliwi widzom przyjrzenie się na nowo codziennym i międzyludzkim relacjom oraz sposobom kreowania wspomnień. 

Oprócz prac na wystawie zostaną zaprezentowane kamery, użyte przez artystów i artystki do zapisu ich prac oraz odtwarzacze kaset wideo. 

_______________

ARTYŚCI

Witosław Czerwonka (ur. 1949, zm. 2015) malarz, grafik, artysta wideo, profesor zwyczajny ASP w Gdańsku. W latach 1978-1980  założył i prowadził wraz z Adamem Harasem i Jerzym Ostrógskim galerię sztuki konceptualnej AUT w Gdańsku, a następnie OUT w Sopocie. Następnie w okresie od 1980 do 1982  1980–1982  współtworzył  z  doc. Romanem Usarewiczem  program Pracowni Podstaw Projektowania. Na jej na bazie powstała Pracownia Intermedialna w Akademii Sztuk pięknych w Gdańsku,  którą kierował aż do śmierci w 2015 roku. Wybrane wystawy indywidualne: 2000 – O braku symetrii 2, Galeria BWA, Zielona Góra, 2008 – Kilka obrazów dla Wschodniej, Galeria Wschodnia, Łódź, 2012 – To tylko światło, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot. 

Małgosia Goliszewska (ur. w 1985, Szczecin) dokumentalistka interdyscyplinarna w procesie nieustannej transformacji. Jej sztuka płynnie miesza się z życiem prywatnym. Absolwentka Akademii Sztuki w Szczecinie i Szkoły Wajdy w Warszawie. Pokazywała swoje prace m.in. w Rosji, Chinach, Tajlandii, Indonezji, Włoszech, Austrii i USA. Zadebiutowała w 2010 roku filmem Ubierz mnie. Jest laureatką wielu nagród artystycznych i filmowych (m.in. Nagroda Kina Niezależnego im. Jana Machulskiego w kategorii: Najlepszy niezależny dokument roku 2011 na Festiwalu Kina Niezależnego CK OFF w Przemyślu, 2012, Nagroda Publiczności na Saratov Sufferings Festival, Saratów, Rosja, 2012, Grand Prix na 7. IN OUT FESTIVAL: Współczesne formy buntu, CSW Łaźnia, Gdańsk, 2013, Nagroda Specjalna w konkursie Artystyczna Podróż Hestii, 2014). Jest współautorką filmu “Lekcja Miłości“, który znalazł się na szerokiej liście kandydatów do Oscara w kategorii Pełnometrażowy Film Dokumentalny.

Ada Karczmarczyk (ur. 1985, znana również jako ADU) artystka multimedialna, performerka, blogerka, kompozytorka i piosenkarka. W swojej twórczości stara się łączyć trzy niespajalne, walczące ze sobą światy: popkultury, sztuki i duchowości. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu (dzisiaj UAP) na wydziale Komunikacji Multimedialnej (Intermedia). Laureatka wielu konkursów: Doliny Kreatywnej, Kanonu Twórców oraz Spojrzeń 2015 Nagrody Fundacji Deutsche Bank. Uczestniczka i laureatka wielu krajowych i międzynarodowych wystaw. W 2010 odbyła rezydencję artystyczną w Nowym Jorku podczas, której powstała praca American Girl znajdująca się w kolekcji Galerii Arsenał w Białymstoku. Mieszka i pracuje w Warszawie.

Honorata Martin (ur. 1984) ukończyła studia na Wydziale Malarstwa ASP w Gdańsku. Artystka multimedialna: uprawia malarstwo, rysunek, rzeźbę, performance, tworzy filmy animowane i obiekty, fotografuje. Otrzymała III Nagrodę na Konkursie Gepperta oraz nagrodę publiczności na Gdańskim Biennale Sztuki. Zwyciężyła też w ogólnopolskim plebiscycie "Polacy z werwą". W 2015 r. przygotowała multimedialną wystawę "Bóg Małpa" w BWA Wrocław i głośny performance "Zadomowienie", w ramach którego zamieszkała na jakiś czas w namiocie w Parku Rzeźb na warszawskim Bródnie. Rozmawiała z ludźmi, rysowała, organizowała zajęcia artystyczne. Krytycy nazwali to działanie "rzeźbą społeczną", której tworzywem są stosunki międzyludzkie. W 2016 roku została nominowana do nagrody "Paszporty Polityki". W 2017 roku Honorata Martin została laureatką najbardziej prestiżowego polskiego konkursu dla młodych artystów – Spojrzeń, organizowanych przez Zachętę.

Józef Robakowski (ur. w 1939 roku w Poznaniu, mieszka i pracuje w Łodzi) fotograf, autor wideo, instalacji i obiektów, rysownik, teoretyk i pedagog. Studiował historię sztuki na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu oraz na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi, gdzie później został profesorem. Założył kilka grup artystycznych, m.in. Warsztatu Formy Filmowej (1970-1977). Początki jego twórczości to przede wszystkim fotografia eksperymentalna, później eksperymenty filmowe. Dążył do oczyszczenia wideo z niepotrzebnych elementów, do odrzucenia narracyjności, funkcji przedstawieniowej. W 1971 roku powstał manifest Jeszcze raz o „czysty film”. Ważnym zagadnieniem w twórczości Robakowskiego jest jego koncepcja sztuki jako pola transmisji energetycznych – „sztuka jest energią” – pisał artysta. Kolejnym ważnym terminem, którym określa swoje działania, jest Kino Własne zakładające konieczność autoobserwacji, stąd tak często filmuje i fotografuje samego siebie. Integralną częścią większości jego projektów są autokomentarze. Inicjator wielu wydarzeń artystycznych. Indywidualne prezentacje artysty miały miejsce m.in. w: Muzeum Sztuki w Łodzi (2007) oraz Ludlow 38 w Nowym Jorku (2011). Jego prace znajdują się w wielu publicznych i prywatnych kolekcjach w Polsce i zagranicą.

Daniel Rumiancew (ur. 1970) Z wykształcenia fotograf i filozof, Daniel Rumiancew analizuje, wydawałoby się, najmniej uwodzące stany emocjonalne podmiotu, takie jak samotność czy egzystencjalny niepokój, a także kwestie płci czy wzorców kulturowych. Początkowo zajmował się również sztuką performance, której rys widoczny jest w większości jego późniejszych realizacji - często mają one charakter dokamerowego performance'u, artysta staje się bohaterem swoich prac.

Anna Witkowska (ur. 1978 w Bydgoszczy). Mieszka i pracuje w Gdańsku. W latach 1999–2003 studiowała na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Tworzy instalacje i wideo, zajmuje się także projektowaniem graficznym. Doktora habilitowana, wykłada w Akademii Sztuki w Szczecinie, gdzie współprowadzi Pracownię Opakowań́, oraz na ASP w Gdańsku, na której prowadzi Pracownię Projektowania Otwartego i dla Kultury. Realizacje Witkowskiej cechuje prosty i syntetyczny język formalny, często o graficznym charakterze. Inspiruje ją najbliższe otoczenie, zapożycza z kultury popularnej oraz cytuje. Cyklicznie współpracuje z różnymi instytucjami z całej Polski, w tym Fundacją BĘC Zmiana, Europejskim Centrum Solidarności, CK Zamek w Poznaniu, Gdańską Galerią Miejską, CSW Łaźnia, DocFilm Festiwal, Nadbałtyckim Centrum Kultury, Operą Narodową w Warszawie. W 2017 opracowała identyfikację nowo powołanego Muzeum Sztuki Nowoczesnej NOMUS / Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Zorka Wollny (ur. w 1980 roku w Krakowie). Autorka filmów wideo i performansów, malarka. Studiowała w krakowskiej ASP, gdzie uzyskała dyplom w 2006 roku. Prace filmowe artystki są niezwykle statyczne, czasem wręcz monotonne, przepełnione poetycką atmosferą. Statykę przełamują drobne elementy zaskoczenia, często prawie niezauważalne. Prace Zorki Wollny nie mają zazwyczaj jednej i prostej interpretacji, ulegają one ciągłemu rozbudowywaniu w trakcie tworzenia i odbioru, także elementy przypadku i niezamierzone efekty wpływają na ostateczną strukturę i wydźwięk dzieł. Współpracuje z najważniejszymi polskimi instytucjami artystycznymi zajmującymi się sztuką współczesną: Narodową Galerią Sztuki Zachęta, Muzeum Sztuki w Łodzi oraz CSW Zamkiem Ujazdowskim. Oprócz uczestnictwa w wystawach brała udział w wydarzeniach muzycznych (CTM Berlin, Heroines of Sound Festiwal w Berlinie, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, Jazz&Experimental Music From Poland Istanbuł, Festiwal Audio Art w Krakowie)

Wojciech Zamiara (ur. 1960 w Toruniu) artysta interdyscyplinarny, zajmujący się sztuką wideo, performance, fotografią oraz instalacjami multimedialnymi. Artysta współtworzył Galerię Wieża Ciśnień w Bydgoszczy, przez parę lat prowadził galerię w bydgoskim klubie Mózg. Od 1986 roku pracuje, jako pedagog na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, obecnie jest profesorem tytularnym i pełni funkcję dziekana ds. Kierunku Fotografia. Jego prace prezentowane były w ważnych ośrodkach związanych ze sztuką współczesną m.in.: Berlin, Kassel, Kolonia, Sao Paulo, Tokio, Londyn czy MOMA w Nowym Jorku.

Piotr Wyrzykowski (ur. 1968 w Gdańsku) Zaczynał jako performer. W swych działaniach wykorzystuje filmy wideo, performanse wideo, internet, instalacje, projekcje wideo w przestrzeni publicznej. W latach dziewięćdziesiątych aktywnie uczestniczył w gdańskim środowisku artystycznym będąc członkiem Stowarzyszenia Ludzi Aktywnych (1991-1992) prowadzącego galerię C-14, członkiem Fundacji Galerii Otwartej (1992-1993) prowadzącej Łaźnię Miejską, wicedyrektorem Fundacji Wyspa Progress (1993-1995). W 1995 roku został współzałożycielem i dyrektorem artystycznym grupy CUKT (Centralny Urząd Kultury Technicznej). W 1995 roku otrzymał pierwszą, a w 1997 drugą nagrodę na festiwalu WRO. Brał udział w wielu wystawach w Polsce i za granicą m.in. : Kunsthalle Wiedeń, Transmediale, Moderna Museet Sztokholm, MoMA Nowy Jork, London Design Festival, The School of the Art Institut of Chicago.